W Katyniu i Charkowie uśmiercono znacznie więcej oficerów 1. Pułku Artylerii Najcięższej stacjonującego w Górze Kalwarii, niż dotychczas sądzono.

Obchody kolejnej rocznicy Zbrodni Katyńskiej zmobilizowały mnie, a możliwości wykorzystania odtajnionych dokumentów pomogły, w poszukiwaniach nazwisk oficerów 1. Pułku Artylerii Najcięższej stacjonującego do września 1939 r. w Górze Kalwarii.

Przestudiowanie kilkunastu tysięcy nazwiska umieszczonych na liście katyńskie, którą znalazłem na internetowej witrynie Ordynariatu Polowego WP, spowodowało rozszerzenie liczby nazwisk oficerów ponad wykazanymi w spisanej historii pułku. Małą weryfikację zastosowałem poprzez porównanie nazwisk oficerów pośmiertnie mianowanych w 2007 roku na wyższe stopnie wojskowe. Do oficerów służby stałej doszły nazwiska rezerwistów, których przydziały mobilizacyjne wiązały z tym pułkiem.

Oczywiście mam świadomość, że to niezakończone zbieranie danych, gdyż zbyt wiele jest jeszcze niejasności i lista nazwisk może ulegać zmianom. Poniższy schemat, opublikowany w internecie, obrazuje drogi męczeństwa oficerów od rejonów ujęcia do niewoli sowieckiej, poprzez więzienia, aż do dołów śmierci. W Katyniu znalazło śmierć siedmiu oficerów, a w Charkowie zamordowano 10 oficerów. Poniżej przedstawiam wykaz oficerów służby stałej i rezerwy 1. PAN, którzy w walkach obronnych we wrześniu 1939 r., po wykonaniu zadań bojowych, ujęci zostali do niewoli radzieckiej i znaleźli męczeńską śmierć.



Porucznik Wacław Trichimowicz (syn Piotra) – urodzony 7 września 1907 r. w Dębowych Karczmach (powiat łucki). W młodości drużynowy Drużyny Harcerskiej w Łucku, Chorągiew Wołyńska. Lekarz 1. Pułku Artylerii Najcięższej w Górze Kalwarii. Do niewoli sowieckiej ujęty w okolicach Tarnawatki, w Przemyskiem. Więziony w obozie w Kozielsku, zamordowany w Katyniu. Zwłoki zapisano pod nr. 3794, przy których znaleziono: legitymację oficerską, znak tożsamości i książeczkę oszczędnościową PKO. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień kapitana.

Major Aleksy Poniatowski (syn Bogdana) – urodzony 28 stycznia 1892 r. w Kijowie. Komendant Parku Samochodowego 1. PAN. Do niewoli sowieckiej dostał się ok. 25 września 1939 r. w okolicach Tarnopola. Więziony w Kozielsku, zamordowany w Katyniu. Zwłoki zapisano pod nr. 1385, przy których znaleziono: dwie pocztówki i scyzoryk. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień podpułkownika.

Podpułkownik Antoni Kocimski (syn Franciszka) – urodzony 20 września 1893 r. w Pleszewie. Zastępca dowódcy 1. PAN w Górze Kalwarii. Dowodził II rzutem pułku. W rejonie Halicza ujęty do niewoli sowieckiej, więziony w obozie Starobielsk, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień pułkownika.
Kapitan Mieczysław Strzemień (syn Witolda) – urodzony w 18 marca 1903 r. w Odessie. Oficer materiałowy pułku. Po mobilizacji dowódca baterii w 12. dywizjonie artylerii najcięższej. W rejonie Tarnawatki ujęty do niewoli sowieckiej, więziony w obozie Starobielsk, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień majora.

Kapitan Piotr Kucharski (syn Wincentego) – urodzony w Hrubieszowie 27 czerwca 1896 r. Adiutant (szef sztabu) 1. PAN w Górze Kalwarii. Do niewoli sowieckiej ujęty ok. 27 września 1939 r. w rejonie Tarnawatki. Więziony w obozie w Kozielsku, zamordowany w Katyniu. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień majora.

Porucznik Henryk Bolesław Kamiński (syn Juliana) – urodzony w Warszawie 18 stycznia 1908 r. Dowódca drugiej baterii w 13. dywizjonie artylerii najcięższej. Do niewoli sowieckiej ujęty w okolicach Halicza, prawdopodobnie 27 września 1939 r. Więziony w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień kapitana.

Podporucznik Leszek Kiliński – urodzony w Warszawie 30 sierpnia 1912 r. Mechanik w 1. PAN. Do niewoli sowieckiej ujęty w okolicach Halicza, prawdopodobnie 27 września 1939 r. Więziony w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Podporucznik Klemens Krajewski (syn Władysława) – urodzony w Warszawie 14 marca 1912 r. Oficer (?) baterii 1. PAN. Do niewoli sowieckiej ujęty w okolicach Halicza, prawdopodobnie 27 września 1939 r. Więziony w Starobielsku zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Podporucznik Stanisław Krechowiecki (Krechowski), syn Wojciecha – urodzony we Lwowie 8 maja 1914 r. Oficer baterii 13. dywizjonu artylerii najcięższej. Do niewoli sowieckiej ujęty w okolicach Halicza, prawdopodobnie 27 września 1939 r. Więziony w Kozielsku, zamordowany w Katyniu. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Podporucznik rezerwy Stanisław Krowicki – urodzony 5 listopada 1896 r. w Płocku. Dziennikarz. Przydział wojenny do 1. PAN w Górze Kalwarii. Więziony w Kozielsku, zamordowany w Katyniu. Zwłoki zapisane pod nr. 1447, przy których znaleziono: książeczkę wojskową, legitymacje prasową, list nieczytelny i dwie pocztówki.

Podporucznik rezerwy Stefan Płoski (syn Aleksandra) – urodzony 21 lipca 1901 r. Prokurent Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie. Oficer (?) baterii 1. PAN. Do niewoli sowieckiej ujęty w okolicach Halicza, prawdopodobnie 27 września 1939 r. Więziony w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Podporucznik Tadeusz Niezabitowski (syn Witolda) – urodzony w Ruszczy 7 września 1910 r. Inżynier mechanik 1. PAN w Górze Kalwarii. Więziony w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Podporucznik rezerwy Wacław Siwiński (syn Józefa i Anny) – urodzony w Warszawie 28 marca 1912 r. Przydział mobilizacyjny do 1. PAN. Więziony w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Podporucznik Bogusław Słobudzki (syn Mieczysława) – urodzony w Stanisławowie 20 maja 1909 r. Oficer (?) baterii 1. PAN. Więziony w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Podporucznik rezerwy Henryk Sztekler – urodzony w Warszawie 5 stycznia 1914 r. Przydział mobilizacyjny do 1. PAN, stanowisko nieznane. Do niewoli sowieckiej ujęty ok. 27 września 1939 r. w rejonie Tarnawatki. Więziony w Ostaszkowie, zamordowany w Katyniu. Zwłoki oznaczone nr. AM 2947, przy których znaleziono: legitymacje oficera rezerwy, prawo jazdy, wizytówki, notatki. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień porucznika.

Porucznik Władysław Jakowlew – urodzony w Wilnie 3 czerwca 1911 r. Dowódca 13. dywizjonu artylerii motorowej w Stryju. Przydział wojenny do Ośrodka Zapasowego 1. PAN w Górze Kalwarii. Do niewoli sowieckiej ujęty w okolicach Halicza, prawdopodobnie 27 września 1939 r. Więziony w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany na stopień kapitana.

Przypomnieć należy mieszkańcom Góry Kalwarii jeszcze następujące sylwetki osób, które zostały zamordowane na Wschodzie:

Podporucznik Lewek Mosiek C(h)wajbaum – urodzony w Górze Kalwarii 3 października 1906 r. Doktor medycyny w 1. szpitalu okręgowym w Warszawie. Więziony w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.

Podporucznik Edward Wincewicz (syn Michała) – urodził się 10 lipca 1909 r. w Górze Kalwarii i tu mieszkał. Był nauczycielem. Otrzymał przydział wojenny do 8. Składnicy Materiałowo-Intendenckiej. Więziony w Kozielsku, zamordowany w Katyniu. Miał szansę na ucieczkę z obozu oficerów w Podwłoczy, przebrany w mundur podoficera, ale odmówił. „Nie będę plamił munduru i honoru oficera, nie leży to w mojej świadomości” – miał powiedzieć. Trafił do transportu do Kozielska. Zwłoki zarejestrowano w pod nr 4105. Przy zwłokach w mundurze znaleziono: legitymację urzędniczą, wizytówki, legitymacje odznaczenia sportowego, banknoty 5-złotowe i notatki nieczytelne. Pośmiertnie – w 2007 r. – mianowany do stopnia porucznika.

Posterunkowy Jarosław Idzikowski (syn Tadeusza) – urodzony 5 lutego 1906 r. w Górze Kalwarii, zginął w Miednoje. Pośmiertnie został mianowany na stopień aspiranta Policji Państwowej.

Porucznik Daniel Lech (syn Bonifacego) – urodzony 3 stycznia 1900 r. w Czersku. Zginął w Charkowie. Przez pewien czas był wójtem Czerska, przed wojną mieszkał w Warszawie.

Podporucznik rezerwy Franciszek Siwik (syn Jana) – urodzony 16 kwietnia 1912 r. w Nowym Zalesiu (powiat Mińsk Mazowiecki). Nauczyciel szkoły powszechnej w Czaplinku. Mieszkał w Jeziornie, gdzie jego żona, nauczycielka, pracowała w miejscowej szkole do emerytury. Zginął w Katyniu. Nazwisko Franciszka Siwika, ze względu na miejsce zamieszkania, znalazło się na tablicy ofiar Katynia w Konstancinie-Jeziornie. Wcześniej por. Siwik został uhonorowany Dębem Pamięci – na terenie dawnej jednostki wojskowej 71. Pułku Piechoty w Zambrowie, z którą był przed wojną związany. W 2007 r. otrzymał awans na stopień porucznika.

Starszy przodownik Jan Janica (syn Michała) – urodzony 23 czerwca 1889 r. w Buczkowicach k. Bielska-Białej. Do 1938 r. był komendantem Posterunku Policji Państwowej w Górze Kalwarii, następnie w Głoskowie. 7 września 1939 r. ewakuował się na Wschód razem z synem. W Kowlu dostał się do niewoli sowieckiej, zastrzelony w Twerze, pochowany w Miendoje.

Wykorzystałem informacje zawarte w wykazach nazwisk umieszczonych na witrynie Ordynariatu Polowego WP, wykazu awansowanych pośmiertnie w 2007 r. opublikowanego na stronach Ministerstwa Obrony Narodowej. Ponadto skorzystałem z informacji Gorakalwaria.net.